ÖZOFAGUS NEDİR?
Özofagus yutak ile mide arasında yerleşmiş, kaslarla sarılmış olan boru şeklinde bir organdır. Ağızdan alınan besinlerin mideye iletimini sağlamaktadır. Boyunda, göğüs kafesinde ve karın içerisinde seyretmesi sebebi ile anatomik olarak 3 bölümde incelenmektedir.
Özofagus kanserleri organın, iç kısmını döşeyen yassı epitel hücrelerinden ( skuamoz hücreli karsinom) kaynaklanmaktadır. Mideye yakın olan kısmından adenokarsinom denilen salgı hücrelerinden de kaynaklanan kanser görülebilmektedir. Özofagus kanserleri lenf kanalları ve lenf bezleri yoluyla, kitlenin çevresindeki yapılara doğru büyüyerek sıçraması şeklinde yayılmaktadır. Özofagus kanserlerinde cerrahi tedavideki amaç, özofagusun çevre dokulardan temiz sınırlarla ve yayılma görülmesi muhtemel lenf bezlerinin bütünlüğü bozulmadan çıkırılması esasına dayanır.
ÖZOFAGUS KANSERLERİNDE TANI NASIL KONULUR?
En sık şikayet yutma güçlüğüdür. Beslenememeye bağlı kısa zamanda kilo kaybı ( 6 ayda 10 kilodan fazla) , sırta ve göğüs kafesine doğru yayılan ağrıdır. Yutma güçlüğü ile başvuran hastada baryumlu özofagus grafisi çekilerek kitleden şüphelenebilir. Kesin tanı ise endoskop yardımı ile özofagusun ve midenin incelenmesi, kitlenin görülmesi ve kitleden biyopsi alınarak konulmaktadır. Bilgisayarlı tomografi hem özofagusun göğüs kafesi içerisindeki seyrini ve kitlenin çevre organlarla ( kalp, solunum yolları ve akciğer) ilişkisini göstermesi, hem de uzak organlarda olan yayılımları ( karaciğer gibi) saptaması yönünden değerli bir radyolojik tetkiktir.
ÖZOFAGUS KANSERLERİNİN TEDAVİSİ
Boyundan kaynaklanan özofagus kanserlerinde güncel tedavi seçeneği radyoterapidir (ışınla tedavi) ve uygulanan cerrahiye eş sonuçlar vermekle beraber ameliyat risklerini ve komplikasyonlarını ortadan kaldırmaktadır. Diğer özofagus bölümlerinde ise tedavide cerrahi esastır. Ameliyat öncesi kitleyi küçülterek ameliyat edilebilirliğini arttıran kemoterapi (ilaçla tedavi ) radyoterapi ile uygulanabilmektedir. Yine ameliyat sonrası hastalığın tekrarlamasını önlemek amacıyla onkolojik tedavi verilmektedir.
Özofagus kanserleri için cerrahi tedavi, organın seyrettiği 3 bölgeyi de içermektedir. Göğüs kafesi açılarak özofagus çevre dokulardan temiz sınırlar içerecek şekilde özenle serbestlenir. Özofagus çevresinde ve solunum yolları çevresindeki lenf bezleri de temizlenerek çıkarılır. Bu aşamadan sonra karın bölgesine geçilir. Özofagus mideye açıldığı için mide serbestlenir ve özofagustan ayırılır. Kanserin yayılım yollarından ikincisi olan mide çevresindeki lenf bezleri de temizlenerek çıkarılır. Özofagusun çıkarılmasından sonra yeni bir yemek borusu yapmak amacıyla cerrahın tercihine göre mide veya kalın bağırsağın bir kısmı hazırlanır. Ameliyatın üçüncü aşamasında ise boyun bölgesinde yutak ile özofagus arası kesilir, yemek borusu tamamen vücut dışarısına çıkarılır ve karında hazırlanan mide veya kalın bağırsak boyun bölgesine çekilerek yutakla bağlanır.
Göğüs kafesinde özofagusun ana damarsal yapılar, solunum yolları ve kalp ile olan yakın anatomik ilişkisi; mide çevresindeki lenf bezlerinin temizlenmesi ve yeni bir yemek borusu yapılma gereksinimi; bu yeni yemek borusunun boyuna getirilip yeniden ağızla bağlanması sebebi ile özofagus kanserleri için uygulanan cerrahi çok ağır bir ameliyattır ve ciddi bir deneyim gerektirmektedir.
KİMLERE CERRAHİ UYGULANABİLİR?
Özofagus kanserleri tedavi edilmezse çok uzun yaşam süresinin beklenmediği bir hastalık grubudur. Ameliyat öncesi bilgisayarlı tomografi ile mutlaka kitle değerlendirilmelidir. Hayati organlara olan sıçrama varlığında veya karaciğer gibi uzak organlara yayılımın saptanması ile ameliyat ertelenerek öncelikle onkolojik tedavi uygulanmaktadır. Ayrıca PET/BT denilen ve bilgisayarlı tomografinin gösteremediği küçüklükte hastalık yayılımının saptanması için oldukça değerli bir tetkik, ameliyat öncesi uygulanmaktadır. Ameliyat sonrası dönemde de hastalığın takibinde uygulanan bir tetkiktir.
Beslenememe ve kilo kaybı özofagus kanserlerinde ana bulgulardır. Hastaların beslenme durumu ameliyat öncesi mutlaka değerlendirilmelidir. Bu hastanın ameliyat kaldırabilmesi, ameliyat sonrası yara iyileşmesinin iyi olabilmesi için oldukça önemlidir. Hastaların beslenerek fizik durumlarının arttırılması için endoskop yardımı ile kitle içerisine stent konularak yemek yiyebilmesi kolaylaştırılabilir. Özellikle onkolojik tedavi öncesi ameliyatla mideye veya ince bağırsaklara tüp takılarak bu tüpten beslenme sağlanmaktadır. Damar içerisine kanül yerleştirerek damardan beslenme de kısa sürede toparlanma için diğer bir alternatiftir.
AMELİYAT SONRASI SİZİ NELER BEKLİYOR?
Ameliyatta göğüs kafesinin açılması, ameliyat sonrası dönemde sorun yaratabilmektedir. Solunum güçlüğünden, ağır zatürreye kadar problemler görülebilmekte, hayatı tehdit edici hale gelebilmektedir. Uygulanan dikişlerde sızıntılar, fistüller görülebilmekle beraber, uygulanan cerrahi tekniğin kalitesi ve hastanın beslenme durumunun iyileştirilmesi ile görülme sıklığı çok düşüktür. Bu sızıntılar hayatı tehdit edici hale gelebilmektedir. Özofagus kanseri cerrahisi sonrası hastalar eskisi gibi yemek yiyebilmektedir. Az sıklıkla yeni yapılan yemek borusunde darlıklar gelişebilir. Bu darlıklar endoskopi yardımı ile genişletilebilmektedir. Yeniden ameliyat geresinimi çok nadir olsa da mümkündür.
